Türk Ceza Kanunları ve hukuk prosedürleri çerçevesinde, bir suçun işlenmesinin ardından suçu işleyen kişi, hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Asliye ceza mahkemeleri, yargılama sistemlerinin temel mahkemeleri arasında yer alır. Fikri ve sınai ceza kapsamına giren suçlar, ilgili mahkemeler tarafından görülür ve bu mahkemeler, gerekli durumlarda adli para cezası ile yaptırım uygular. Kanun kapsamında bazı hapis cezalarının, ilgili koşulların oluşması ile adli para cezası olarak dönüştürülmesi mümkündür. Türk ceza mahkemelerinin 52. maddesi üzerinden düzenlenen adli para cezası, şu koşullarla belirlenir:
- Beş günden az olması,
- Aksine hukuk hükmü yoksa 730 gün ve üzeri olmamak şartı,
- Saptanan gün sayısının, bir gün karşılığının olması,
- İlgili gün sayısının, takdir edilen miktarla çarpılması.
Devlet hazinesine ödenen adli para cezaları, kanun hükmünce belirlenen yaptırım türlerinden biridir.
Adli Para Cezası Belirlenmesi
Türk Ceza Kanunu ve asliye ceza mahkemeleri, hukuk kuralları çerçevesinde bazı suçların cezai yatırımlarını adli para cezaları olarak öngörür. Fikri ve sınai ceza gibi suçlarda, hakimler hapis cezalarına hükmetmeyerek, adli para cezası olarak hüküm verebilir. Ancak bazı durumlarda ve tanımlı suçlarda, hakimler hem hapis hem de adli para cezası hükmünde bulunabilir. Taksir ile çevreye zarar verilmesi, dolandırıcılık yapma suçları da bu hükme neden olan suçlar arasında gösterilir.
Kasti olarak basit yaralama suçlarında da aynı şekilde hem hapis hem de adli para cezaları olarak yaptırım uygulanır. Fikri ve sınai haklar mahkemeleri, kanun hükmündeki ceza miktarları ve suçların nitelikleri ne şekilde olursa olsun, fikir ve sanat eserleri kanunları çerçevesinde yargılama yapmakla yükümlü tutulur.
İstisnai Durumlar
Fikri ve sınai ceza mahkemeleri, özel mahkemeler statüsünde yer alır ve ilgili suçlarda genellikle idari para cezası hükmü verir. İdari para cezası için karar merci her zaman hakimlerdir. Hukuk çerçevesinde bazı kanunlar, hakimlerin inisiyatif kullanmasına izin verir. İlgili cezalar belirlenirken, kasten veya taksirle işlenen suçlar arasında ayrıma gidilir. Ancak kasten işlenen bir suç olduğunda da bir yıldan az hapis cezası hükmü verildiğinde, bu durum hakimin yetkisiyle idari para cezası olarak dönüştürülebilir.
Adli Para Cezası Miktarının Belirlenmesi
Asliye ceza mahkemelerinin uygulama yöntemlerinde, adli para cezası için bir alt bir de üst limit öngörülür. İlgili hukuk birimlerinde sınır limitleri bulunmadığı durumlarda, Türk ceza kanunun 52. maddesinde yer alan minimum beş gün maksimum 730 gün sınırı baz alınır.
İlgili sınırlar içerisinde, adli para cezalarının belirleme görevi ise hukuk hükmünü belirleyen mahkemeye aittir. Asliye ceza mahkemeleri, adli para cezası için günlük limiti 20 ile 100 TL aralığında vermektedir. İlgili cezai miktar aralığı, suçlunun sosyal ve ekonomik koşulları gözetilerek belirlenir. İlgili hükümlü aynı suçtan birden fazla gözaltına alındığında ya da tutuklandığında ise adli para cezaları farklı şekilde belirlenecektir. Hükümlü başka bir suçtan hapis cezası aldığında ise adli para cezası bazı durumlarda ilgili cezadan düşürülebilir.
Cezaların Düşürülmesi ve Sicil Kayıtları
Asliye ceza mahkemeleri aynı suçtan birden fazla adli para cezası alan kişilere, tutuklu kaldıkları gün sayısınca cezaların düşürülmesine karar verebilmektedir. İlgili kişi fikri ve sınai ceza gibi suçtan hapse girdiğinde toplam adli para cezası, hapiste kaldığı gün sayısına göre kesintiye uğrayabilir. Asliye ceza mahkemeleri hakimlerinin inisiyatifinde olan bu durum, bazı hâllerde mevcut cezalara ekleme yapılabildiğini de gösterir.
Özellikle kasti ve yinelenen suçlar, hakimlerin daha sert yaptırımlar uygulamasını zorunlu kılar. Adli para cezaları, idari para cezalarından farklı şekilde hükmedilir. Bu cezalar, Türk ceza kanunlarına göre ilgili kişilerin sicil kayıtlarına işlenir ancak, adli para cezasının ödenmesi durumunda, ilgili kişinin sabıka kaydından cezai yaptırım kaldırılarak, sadece ceza arşiv kayıtlarına alınır. Adli para cezası hakkında daha detaylı bilgi almak için buraya tıklayarak bize ulaşabilirsiniz.
